Vernieuwing Medezeggenschap

Vernieuwing medezeggenschap

Ik merk in gesprekken met ondernemingsraden vaak dat zij wel denken aan vernieuwing van de medezeggenschap in deze richting, maar ook grote twijfels hebben. En bij twijfel is er niets zo makkelijk als even afwachten en niets doen. Spreek ik ze een half jaar later weer, dan is er weinig tot niets veranderd. En dat is zo jammer! Ik ben ervan overtuigd dat veel ondernemingsraden hiermee de kans laten liggen op meer invloed. En dat de twijfels onterecht zijn!

De 3 redenen die ik het meest hoor om de medezeggenschap (nog) niet te vernieuwen zijn:

• De organisatie is zó in beweging, het is nu geen handig moment om te vernieuwen. We hebben het dit jaar veel te druk met lopende zaken.
• We zijn als or net met nieuwe mensen. Die moeten eerst ingewerkt worden in het reguliere or-werk, dat is al een hele kluif.
• Wij willen het wel, maar onze medewerkers willen of kunnen niet mee in deze vernieuwing.

Herken je deze geluiden? En vind je ze gegrond? Laten we ze eens één voor één nalopen.

Reden 1: De organisatie is teveel in beweging

Het is waar dat er in de meeste zorgorganisaties veel verandert. Reorganisaties volgen elkaar in hoog tempo op, er zijn veel wisselingen in personeel en werkwijzen en opleidingen worden continu aangepast aan de steeds strengere (kwaliteits)eisen. Dit heeft gevolgen voor het or-werk (meer en/of complexere adviesaanvragen en instemmingsverzoeken). Maar verandering is inmiddels een gegeven in de zorg. De tijd van stabiliteit is voorbij, organisaties zullen blijven veranderen. Ga er maar vanuit dat er geen ideaal moment meer aanbreekt om de medezeggenschap te vernieuwen! Sterker nog: je kunt afwachten, maar hoe eerder de or start met vernieuwen, hoe eerder hij kan profiteren van een betere verdeling van taken tussen de or en medewerkers zelf! Daarnaast vragen sommige veranderingen in de organisatie juist om een verandering van medezeggenschap. Dit is bijvoorbeeld het geval als de organisatie overstapt op zelfsturing. Dan is het niet logisch dat de medezeggenschap centraal georganiseerd blijft.

Reden 2: Nieuwe or-leden moeten eerst worden ingewerkt

Ik snap wel dat het niet goed voelt om de medezeggenschap te vernieuwen als je net verkiezingen achter de rug hebt en de nieuwe leden zoekende zijn naar wat er van hen wordt verwacht. Zeker bij zittende or-leden overheerst vaak het gevoel dat je eerst een heleboel moet weten voordat je het or-werk goed kunt uitvoeren. Je moet de WOR kennen, weten hoe adviesaanvragen worden behandeld, enzovoort. Dit is echter alleen logisch als je ervan uitgaat dat je blijft werken zoals je deed! In de filosofie van de OR3.0 is het juist zo dat je taken gaat herverdelen en dat iedereen z’n eigen ‘specialisme’ inbrengt en ontwikkelt. Zo zullen er or-leden zijn die de WOR helemaal niet hoeven te kennen om toch een mooie bijdrage te leveren aan de medezeggenschap. Bijvoorbeeld door het peilen van meningen van medewerkers op weg naar een goed afgewogen besluit van het bestuur.

In mijn ervaring is het juist heel fijn als er veel nieuwe or-leden zijn op het moment dat je de medezeggenschap gaat vernieuwen. Met een nieuwe club is het inspirerend en makkelijker om de bakens te verzetten. Nieuwe mensen zitten niet vast in oude ideeën en zijn daardoor meestal creatiever. Als je niet weet hoe er gewerkt werd, dan is de nieuwe manier van werken ook geen verandering!

Reden 3: Medewerkers willen of kunnen dit niet

Het klopt dat een groot deel van de medewerkers in een organisatie geen interesse heeft in het lidmaatschap van een ondernemingsraad. Maar dat wil nog niet zeggen dat ze geen rol willen spelen in de medezeggenschap. De meeste mensen willen wél invloed hebben op hun eigen werk. En dat is precies waar het volgens de OR3.0-principes om gaat: (mede)zeggenschap daar neerleggen waar het mensen direct raakt! Reken maar dat mensen hiervoor gemotiveerd zijn.

En niet kunnen? Natuurlijk kan niet iedere medewerker vanuit het niets een adviesaanvraag behandelen. Maar dat hoeft ook helemaal niet. Met een beetje begeleiding van een or-lid komt een groep medewerkers een heel eind. Bovendien zijn er in moderne medezeggenschap ook nieuwe, informele rollen te vervullen. Grote kans dat er medewerkers zijn die dit beter kunnen dan welk or-lid dan ook, omdat ze er al ervaring mee hebben in hun dagelijkse werk of hun privé-leven. Denk bijvoorbeeld aan handigheid met social media, die ingezet kan worden om meer medewerkers te bereiken om hun mening te peilen over bepaalde ontwikkelingen in de organisatie. Mijn ervaring is dat er in iedere organisatie voldoende mensen te vinden zijn die kunnen én willen bijdragen.

Goede redenen?

Kortom, op het eerste gezicht lijken bovenstaande redenen om niet te vernieuwen misschien plausibel, maar nader beschouwd wordt hier teveel geredeneerd vanuit de huidige invulling van medezeggenschap en te weinig vanuit de kansen die een nieuwe manier van werken biedt: kansen op meer inspraak en meer invloed van medewerkers! En daar zou het toch om moeten gaan.

Wat hierin volgens mij meespeelt, is onzekerheid bij ondernemingsraden. De vanzelfsprekende positie die je hebt bij veranderingen in de organisatie, de houvast die je hebt aan de procedures, de controle die je hebt als je als or alles zelf doet: als je richting OR3.0 beweegt, moet je dit grotendeels loslaten. Dat is spannend, zeker! Maar het kan en mag toch niet zo zijn dat je als ondernemingsraad je eigen bestaan in de huidige vorm tot het hoogste doel verheft? Dan mis je de kans op meer invloed, zowel voor jezelf als voor medewerkers.

Dus ondernemingsraad, kijk eens kritisch naar jezelf: is dit echt niet het goede moment voor vernieuwing? Willen of kunnen medewerkers hier echt niet in mee? Of zijn jullie zelf de grootste belemmering voor deze verandering?

Decido publiceert op ORnet over vernieuwing van de OR. Wil je meer weten over onze ervaringen in de zorg? Klik dan hier